Altirra BASIC jest interpreterem przeznaczonym dla rodziny Atari 8-bit, w tym 400/800, 1200XL, 600/800XL, 800/130XE i XEGS. Zaprojektowany, by stanowić zamiennik „kropla w kroplę” dla Atari BASIC-a, ale z dodatkowymi rozszerzeniami i szybciej działający. Jest też łatwiejszy w użyciu. Pomimo tej zgodności, Altirra BASIC nie opiera się na Atari BASIC-u, lecz stanowi reimplementację od podstaw.
To nie jest mój opis, a przetłumaczony (mniej więcej) wstęp z podręcznika „Altirra BASIC Reference Manual. 11/29/14 Edition”. Autorem zarówno podręcznika, jak i „Altirry BASIC-a” jest Avery Lee, znany też pod ksywką phaeron. Jeżeli ktoś chciałby zaznajomić się ze szczegółami, to polecam ten podręcznik – link na dole postu.
Altirra BASIC występuje w dwóch formatach: obrazu kartridża ROM 8 kB (atbasic.bin) i pliku uruchamianego spod DOS-a (atbasicx.xex). Pod SpartaDOS do wczytywania musi być użyte polecenie X.
Niedawno na Atari Age ktoś wykrył drobny błąd w interpreterze. Uznałem, że to dobry pretekst, by bliżej zaznajomić się z tą odmianą BASIC-a. Poniżej przedstawię czym różni się Altirra BASIC od Atari BASIC-a, a konkretnie jakimi poleceniami i dorzucę garść moich wrażeń z pracą z tym programem.
Przyjąłem, iż osobie czytającej ten tekst znane są podstawy programowania w BASIC-u. - Oto nowe polecenia:
Operacje na liczbach i pamięci
&, !, %
Binarne: koniunkcja [AND] (&), alternatywa [OR] (!) i alternatywa wykluczająca [exclusive OR, XOR] (%). Dopuszczalny zakres liczb to 0 - 65535.
$hhhh
Liczby szesnastkowe (HEX) w programie. Można używać liczb całkowitych z zakresu 0 - 65535 ($0 - $FFFF - hex), np. $FDE8 to 65000 dziesiętnie.
HEX$(n)
Zamienia liczbę „n” formacie dziesiętnym na liczbę szesnastkową w formacie czterech znaków.
Uwaga: w tym samym wyrażeniu może występować tylko jedno HEX$ lub STR$. Np. wyrażenie STR$(n)<(HEX$(n) doprowadzi do błędnego wyniku.
BGET #IOCB, dokąd, ile
Pobiera dane z kanału IOCB i zapisuje do lokalizacji pamięci, począwszy od adresu „dokąd”. Ilość przesyłanych bajtów określa trzeci parametr (ile).
BPUT #IOCB, skąd, ile
Przesyła dane do kanału IOCB, począwszy od lokalizacji w pamięci „skąd”. Ilość przesyłanych bajtów określa trzeci parametr (ile).
DPEEK(n)
Odczytuje 2-bajtową liczbę (słowo) spod adresu n według wzoru: n+256*(n+1). Odczytywana liczba zawiera się przedziale 0 - 65535.
DPOKE n, słowo
Zapisuje słowo do dwóch kolejnych komórek pamięci, począwszy od n. Dopuszczalne są liczby całkowite z przedziału 0 - 65535.
MOVE skąd, dokąd, ile
Dokonuje transferu bloku pamięci od adresu skąd, do adresu dokąd. Ile określa ilość transferowanych bajtów. Jeżeli adres dokąd jest mniejszy niż skąd + ile nastąpi nadpisanie. Aby tego uniknąć, należy parametr ile podać jako ujemny.
Obsługa manipulatorów
HSTICK(n)
Zwraca poziomą (horyzontalną) pozycję dżojstika n (n=0 dżojstik w porcie #1, n=1 dżojstik w porcie #2). Jeżeli dźwignia wychylona jest w lewo - -1, jeżeli prawo - +1, a 0 w pozycji neutralnej.
VSTICK(n)
Zwraca pionową pozycję dżojstika n (n=0 dżojstik w porcie #1, n=1 dżojstik w porcie #2). Jeżeli dźwignia wychylona jest w dół (do siebie) - -1, jeżeli w górę (od siebie) - +1, a 0 w pozycji neutralnej.
Operacje dyskowe
DIR"dn:nazwa"
Wyświetla pliki z katalogu dysku lub innego urządzenia „d” o numerze „n” i wskazanej nazwie. Samo „DIR” (bez parametrów) wyświetli cały katalog dysku nr 1.
ERASE"dn:nazwa"
Kasuje plik (pliki) z katalogu dysku lub innego urządzenia „d” o numerze „n” i wskazanej nazwie. Skrót to ER. (nie podaje go Altirra BASIC Reference Manual. 11/29/14 Edition).
PROTECT"dn:nazwa"
Nakłada na plik blokadę przed skasowaniem lub zmianą nazwy. Format analogiczny do ERASE. Skrót to PRO. (nie podaje go Altirra BASIC Reference Manual. 11/29/14 Edition).
RENAME"dn:nazwa_stara,nazwa_nowa"
Zmienia nazwę pliku. Np. RENAME"D3:PLIK.EXE,PLIK.XEX”.
UNPROTECT"dn:nazwa"
Polecenie odwrotne do PROTECT.
CP
Przejście do DOS-a zorientowanego na procesor poleceń (linię komend), a nie menu jak np. w DOS 2.5 czy MyDOS.
* * *
Podsumowując...
Altirra BASIC (ATB), jak już wspomniano, ogólnie działa nieco szybciej niż Atari BASIC, a to za sprawą pewnych ulepszeń. Buforuje adresy powrotu poleceń FOR i GOSUB, rozpoczyna poszukiwanie linii od aktualnej, a nie od początku programu. Niemniej jednak niektóre polecenia, szczególnie skoku wstecz (np. 1000 GOTO 900) mogą być wykonywane wolniej niż Atari BASIC-u.
Zastosowanie nadal mają wszystkie zalecenia dotyczące optymalizacji programu w Atari BASIC-u. Np. umieszczenie większej liczby poleceń w jednej linii, zwłaszcza pętli, przyspieszy działanie. Procedury krytyczne czasowo należy umieszczać blisko początku programu. Im dalej tym wolniej program jest wykonywany.
Mnie w szczególności cieszy pojawienie się takich poleceń jak MOVE i DIR. Pierwsze pozwala na np. błyskawiczną „podmianę” generatora znaków (wreszcie nie trzeba stosować „protezy” w asemblerze), drugie na odczyt katalogu dysku, co łącznie z pozostałymi poleceniami dyskowymi znacząco poprawia komfort obsługi. Czasami zdarzało się, że chciałem wczytać jakiś program, ale nie pamiętałem nazwy, więc skok do DOS-a, sprawdzenie katalogu i powrót do BASIC-a. Teraz można wczytać program, o ile nadal pamięta się jego nazwę. ;) Obecnie wpisujemy z poziomu BASIC-a DIR i już wiadomo wszystko.
Polecenia HSTICK i VSTICK upraszczają i ułatwiają obsługę dżojstików, co przy nieoszałamiającej prędkości interpretera jest istotnym postępem. BPUT i BGET - wreszcie szybka współpraca z dyskiem przy przesyłaniu danych. Niektórzy pewnie z zadowoleniem przyjmą możliwość używania liczb w formacie szesnastkowym.
Jak wygląda kwestia kompatybilności?
Wszystkie programy napisane w Atari BASIC-u można uruchamiać pod ATB. Odwrotnie również, o ile nie zostaną użyte polecenia niedostępne w Atari BASIC-u. Tokeny ATB są w pełni zgodne z OSS BASIC-em XL i XE dlatego nie ma problemu z wymianą oprogramowania w obu kierunkach - przy zastrzeżeniu, że programy napisane w BASIC-u XL lub XE a uruchamiane pod ATB nie posiadają poleceń niewystępujących w ATB. Z przenoszeniem programów do Turbo-BASIC-a XL jest już trudniej, ale też istnieje taka możliwość. Ponownie musi być spełniony warunek braku w programie poleceń niewystępujących, tym razem wzajemnie. Przykładowo w TBXL nie ma polecenia HSTICK i VSTICK. Jest jeszcze drugi warunek. Ze względu na różnice w tokenach, przeniesienie musi następować przez zapisanie źródłowego programu poleceniem LIST i odczytanie go przez ENTER pod interpreterem docelowym.
Jak pisze się programy w ATB?
Cóż, brak pętli warunkowej, choćby WHILE - WEND czy polecenia IF - ELSE, komplikuje w wielu przypadkach kod. Te same zadania np. w Turbo-Basic-u XL, BASIC-u XE czy w Advanie można wykonać nierzadko znacznie prościej i... szybciej. Dokucza też brak polecenia RENUM (zmiana numerów linii). Nieco łagodzi ten problem możliwość wykorzystania renumeratora z BASIC-a XL lub XE, jeżeli posiada się stosowny kartridż. Aby nie przedłużać - ATB sporo brakuje do innych implementacji BASIC-a, szczególnie tych wymienionych przed momentem.
Zatem czy ATB mnie rozczarował? Nic podobnego. Celem stworzenia tego języka było zastąpienie 1:1 staruszka Atari BASIC-a, który już nie mógł doczekać się przejścia na emeryturę, nowym. I to zdecydowanie się udało! Modernizacja w takim zakresie z zachowaniem rozmiaru 8 kB to nie lada wyczyn.
Jeżeli ktoś jest przywiązany do programowania w Atari BASIC-u, to Altirrę BASIC przyjmie z pewnością z zadowoleniem, a przynajmniej taka jest moja ocena. Tu jeszcze jedna uwaga. Jeśli masz niedobre przyzwyczajenie przerywania programu w BASIC-u poprzez RESET, to teraz będziesz musiał zapomnieć o tym klawiszu. Jego naciśnięcie spowoduje zimny start komputera, czyli utratę całej zawartości pamięci RAM. Nie jest to problem, bo RESET jest rodzajem wyjścia awaryjnego i normalnie nie powinien być używany.
W chwili ukazania tego postu najnowsza wersja ATB to 1.39, ale niewykluczone, że pojawią się nowsze.
Jest jeden haczyk. Brak kompilatora, ale to już inna historia i opowiemy (być może) ją wam innym razem.
Zaraz, zaraz, to już koniec? Przecież była mowa o pisaniu programu? No tak, najlepiej poznać język coś w nim pisząc. Ech... niech wam będzie... zajrzyjcie do Krainy BASIC-a. :)
- - - - - -
Aktualizacja: 23.04.2015
Powyższy opis dotyczy wersji 1.39, tymczasem pojawiła się wersja 1.40 z rewolucyjną, można rzec, zmianą, a mianowicie:
IF warunek:instr.1:ELSE: instr.2:ENDIF
Jeżeli warunek po IF jest prawdziwy, to zostaną wykonane wszystkie instrukcje przed słowem kluczowym ELSE (instr.1). Jeżeli warunek nie jest prawdziwy, wówczas wykonane zostaną instrukcje pomiędzy ELSE a ENDIF (instr.2). Polecenie IF...ELSE...ENDIF nie musi mieścić się w jednej linii, może obejmować wiele linii programu.
- - - - - -
Aktualizacja: 19.05.2015
Dwa nowe polecenia.
ERR(n)
Wraz z TRAP pozwala na napisanie własnej obsługi błędów w programie. Jeżeli n=0 to funkcja ta zwraca numer błędu, jeżeli n=1, numer linii, w której wystąpił błąd. Przykład:
10 TRAP 100
20 A=10/0
100 ? ERR(0),ERR(1)
Ready
RUN
11 20
LOMEM adres
Rezerwuje obszar pamięci poniżej programu. Np. LOMEM DPEEK(128)+256. Uwaga. Polecenie te usuwa aktualnie znajdujący się w pamięci program.
- - - - - -
Aktualizacja: 10.06.2015
Tym razem sześć nowych poleceń przeznaczonych do obsługi PMG.
BUMP(nr_p/m,kolizja_z_obiektem)
Odczytuje zawartość sprzętowego rejestru kolizji PMG. Przyjmuje wartość 1, gdy kolizja wystąpiła lub 0, gdy kolizji nie było. Aby uzyskać właściwy wynik, odpowiednio przed odczytem BUMP należy skasować rejestr kolizji (POKE 53278,dowolna_wartość_niezerowa).
MISSILE nr,pozycja_pionowa,wysokość
Aktywuje wybrany (nr=4-7) missile (pocisk) umieszczony na pozycji pionowej (liczonej od góry ekranu) o wskazanej wysokości. Np. MISSILE 7,96,8 umieści missile 7 (czyli 3 według oznaczenia Atari) na pozycji 96 od góry ekranu o wysokości 8 pikseli. Kolejne użycie tego polecenia z tym samym numerem pocisku usuwa obiekt z poprzedniej pozycji, umożliwiając w ten sposób tworzenie animacji.
PMADR(nr_p/m)
Podaje położenie w pamięci wybranego playera (0-3) lub łącznie wszystkich missile (4-7).
PMCLR nr_p/m
Czyści pamięć przeznaczoną dla wybranego playera (0-3) lub łącznie wszystkich missile (4-7).
PMGRAPHICS n
Wyłącza (n=0) lub włącza grafikę PM: n=1 – rozdzielczość jednoliniowa, n=2 – dwuliniowa.
PMMOVE nr_p/m,h;v
Przesuwa wybrany (nr) player lub missile na ekranie. H to bezwzględna pozycja pozioma (0-255), a v (oddzielany średnikiem!) to pozycja względna, tzn. określa, o ile pikseli w pionie zostanie przesunięty wybrany obiekt. Dopuszczalny zakres to od 0 do +255 w górę i od 0 do -255 w dół. Np. PMMOVE 0,100,-2 ustawi na ekranie playera 0 na poz. poziomej 100 i równocześnie przesunie go w pionie o dwa piksele w dół. Parametry h i v są opcjonalne, tzn. jeden z nich może zostać pominięty.
- - - - - -
Aktualizacja: 05.07.2015
Nowe polecenie do obsługi PMG.
PMCOLOR nr_p/m,kolor,jaskrawość
Ustala kolor playera (0-3) i równocześnie missile o tym samym numerze co player. Kolor i jaskrawość to parametr z zakresu 0-15.
- - - - - -
Najnowsza aktualizacja: 9.05.2017
Phaeron udostępnił poprawioną wersję ATB (1.54), tym razem problem wystąpił z poleceniem PMBASE.
